It’s MOVEMBER!
- The article is provided by the Scientific Communications Officer’s team of NIPD Genetics
MOVEMBER – ΜΗΝΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Ο μήνας Νοέμβριος έχει εδώ και χρόνια καθιερωθεί ως ο μήνας κοινωνικής ευαισθητοποίησης για την ανδρική υγεία, και πλέον η ονομασία “Movember” χρησιμοποιείται επίσημα. H λέξη προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων μουστάκι (mustache) και Nοέμβριος (November). Το κίνημα “Movember” ξεκίνησε το 2003 στην Αυστραλία από μια παρέα φίλων, έχοντας στόχο να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα ιατρικά αλλά και ψυχολογικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι άνδρες, που μέχρι τότε αντιμετωπίζονταν με σχετική αδιαφορία λόγω έλλειψης ενημέρωσης. Έτσι, αποφάσισαν να βρουν 30 φίλους, πρόθυμους να αφήσουν μουστάκι για ολόκληρο το μήνα Νοέμβριο, ως υπενθύμιση προς τους άνδρες να προσέχουν την υγεία τους και να υποβάλλονται σε σχετικές ιατρικές εξετάσεις. Σήμερα, οι 30 αυτοί φίλοι έχουν μετατραπεί σε εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες από όλο τον κόσμο, υποστηρικτές του κινήματος. Το κίνημα Movember είναι ενεργό και στην χώρα μας από το 2012, με το σύνθημα «αλλάζουμε το πρόσωπο του ανδρικού καρκίνου», και κάθε χρόνο λαμβάνει όλο και μεγαλύτερη ανταπόκριση από το κοινό. Οι προσπάθειες επικεντρώνονται στην αύξηση της κοινωνικής ευαισθητοποίησης σχετικά με τον καρκίνο του προστάτη, τoυ δεύτερου πιο διαδεδομένου είδους καρκίνου ανάμεσα στους άνδρες σε όλο τον κόσμο¹, αλλά και στην ενημέρωση σχετικά με την ανδρική ψυχική υγεία, κατάθλιψη και αποτροπή αυτοκτονιών, καθώς παγκοσμίως τα ποσοστά αυτοκτονιών βαραίνουν το ανδρικό φύλο πολύ περισσότερο απ’ ότι το γυναικείο².
Όταν αναφερόμαστε στον προστάτη, αναφερόμαστε στον αδένα που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα. Έχει συνήθως μέγεθος και σχήμα ενός καρυδιού και μεγαλώνει καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής ενός άνδρα. Η κύρια λειτουργία του προστάτη είναι να βοηθά στην δημιουργία σπέρματος. Ο καρκίνος του προστάτη προκύπτει όταν τα κύτταρα στον προστάτη αρχίζουν να αναπτύσσονται με ανεξέλεγκτο τρόπο³. Πρόκειται για μια ασθένεια η οποία τις περισσότερες φορές δεν παρουσιάζει συμπτώματα, παρά μόνο όταν μεγαλώσει σε τέτοιο βαθμό που πιέζει την ουρήθρα. Στις περιπτώσεις όπου ο καρκίνος εντοπιστεί στα αρχικά του στάδια, προτού δηλαδή κάνει μετάσταση σε άλλα όργανα, τα προγνωστικά είναι σχεδόν εξαιρετικά. Συγκεκριμένα, το πενταετές ποσοστό επιβίωσης για τον καρκίνο του προστάτη ανέρχεται στο 98%¹. Γι’ αυτό η πραγματοποίηση τακτικών ελέγχων είναι κρίσιμης σημασίας, ώστε να είναι δυνατός ο έγκαιρος εντοπισμός και η άμεση αντιμετώπιση. Κάποια από τα συμπτώματα που σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη είναι, η ανάγκη για πιο συχνή ούρηση, συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας, δυσκολία στην έναρξη ούρησης, αδύναμη ροή, αίσθημα ότι η κύστη δεν έχει αδειάσει πλήρως μετά την ούρηση, αλλά και αίμα στα ούρα ή στο σπέρμα. Παράγοντες, όπως είναι η ηλικία, η εθνικότητα, το οικογενειακό ιστορικό, η παχυσαρκία και η διατροφή, έχουν άμεσα συνδεθεί με τις αυξανόμενες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του προστάτη⁴.
Τα στατιστικά στοιχεία για τον καρκίνο του προστάτη ανά τον κόσμο είναι ψηλά. Για το έτος 2018, τα νέα περιστατικά καρκίνου του προστάτη ανήλθαν στα 1,276,106, και οι θάνατοι από την εν λόγω ασθένεια στους 358,9895. Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του προστάτη στον γενικό πληθυσμό ανέρχεται σε 1 στους 9 άνδρες στον κόσμο¹. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ποσοστά εμφάνισης και θνησιμότητας του καρκίνου του προστάτη συνδέονται άμεσα με την αυξημένη ηλικία. Παρόλο που σε ηλικία κάτω των 50 ετών, υπολογίζεται πως μόνο 1 στους 350 άνδρες (ποσοστό εμφάνισης 0,28%) θα διαγνωσθεί με καρκίνο του προστάτη, στις ηλικίες μεταξύ 50-59 το ποσοστό εμφάνισης αυξάνεται σε 1 στους 52 άνδρες (ποσοστό εμφάνισης 1,92%), δηλαδή το ποσοστό εμφάνισης σχεδόν εξαπλασιάζεται μέσα σε μια δεκαετία, και συνεχίζει να μεγαλώνει με την αύξηση της ηλικίας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το 55% των περιπτώσεων που καταλήγουν σε θάνατο είναι ηλικίας άνω των 65 ετών6.
Στην Κύπρο, πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν πως υπάρχει αυξητική τάση στον καρκίνο, με τον καρκίνο του προστάτη να αποτελεί την πιο διαδεδομένη μορφή καρκίνου ανάμεσα στους άνδρες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) για το έτος 2018 καταγράφηκαν 751 νέα περιστατικά καρκίνου του προστάτη στην Κύπρο, που αναλογούν στο 28,6% του συνόλου νέων περιπτώσεων εμφάνισης καρκίνου στο νησί7,8.
Όπως σε όλες τις περιπτώσεις καρκίνου ή άλλης ασθένειας, καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη και η επαρκής ενημέρωση του κοινού σχετικά με τέτοια θέματα, ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίζει τα συμπτώματα ή σημάδια, και να γνωρίζει πότε πρέπει να ζητήσει βοήθεια. Σύμμαχος στη μάχη κατά του καρκίνου του προστάτη είναι οι πρωτοποριακές γενετικές εξετάσεις οι οποίες συμβάλλουν στη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων και αποσκοπούν στην πρόληψη, όπου αυτό είναι δυνατόν αλλά και στην ανίχνευση της ασθένειας σε πρώιμο στάδιο. Υπηρεσίες όπως το PreSENTIA, μια γενετική εξέταση με δυνατότητα ανίχνευσης πολλαπλών κληρονομικών γενετικών μεταλλάξεων, οι οποίες κληρονομούνται από γενιά σε γενιά και ενδέχεται μελλοντικά να εξελιχθούν σε καρκίνο. Η εν λόγω εξέταση διαθέτει εξειδικευμένα πάνελ για τον καρκίνο του προστάτη, που έως 10% των περιπτώσεών του είναι κληρονομικής φύσεως. Σε περίπτωση που κάποιο άτομο έχει στην οικογένειά του ιστορικό καρκίνου του προστάτη, η υπηρεσία PreSENTIA μπορεί να βοηθήσει. Στις περιπτώσεις όπου κάποιο άτομο έχει ήδη διαγνωσθεί με καρκίνο του προστάτη, υπάρχουν εξετάσεις για τον μοριακό έλεγχο προφίλ όγκων (tumor profiling), όπως η γενετική εξέταση ForeSENTIA. Κάθε όγκος έχει διαφορετική μοριακή σύσταση και προκαλείται από διαφορετικές μεταλλάξεις στο DNA. Το ForeSENTIA διαθέτει εξειδικευμένο πάνελ για τον καρκίνο του προστάτη, καθώς και για τα πιο διαδεδομένα είδη καρκίνου. Ο εντοπισμός της καρκινικής μετάλλαξης που οφείλεται για την ανάπτυξη του όγκου, επιτρέπει την λήψη μιας στοχευμένης θεραπείας, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Oι πιο πάνω εξετάσεις διατίθενται από την Κύπρο σε πολλές χώρες στο εξωτερικό, με την ακρίβεια των αποτελεσμάτων τους να φτάνει το 99,9%.
Κινήματα σαν το «Μovember» που στοχεύουν στην μαζική αφύπνιση και στήριξη του κοινού αποδεδειγμένα βλέπουμε πως φέρνουν χειροπιαστά αποτελέσματα σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη παγκοσμίως. Μέσα στα 15 χρόνια από την δημιουργία του, έχει καταφέρει κιόλας να χρηματοδοτήσει περισσότερα από 1,200 προγράμματα υγείας που αφορούν άνδρες σε όλο τον κόσμο. Μέχρι το έτος 2030, το κίνημα αποσκοπεί με τις ενέργειές του να φέρει ως αποτέλεσμα την μείωση των ανδρών που πεθαίνουν πρόωρα κατά 25%. Με τέτοια δεδομένα αντιλαμβανόμαστε πως η δημιουργία επιπλέον κινημάτων με στόχο την κοινωνική ευαισθητοποίηση και εγρήγορση όσον αφορά τα θέματα υγείας είναι αναγκαία.
References:
- American Cancer Society, Key statistics for Prostate Cancer (2019), https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/about/key-statistics.html#:~:text=Risk%20of%20prostate%20cancer,at%20diagnosis%20is%20about%2066.
- Suicide in the world: World Health Organization; (2019). Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
- Prostate Cancer UK, About prostate cancer (2019), https://prostatecanceruk.org/prostate-information/about-prostate-cancer
- United Kingdom National Health Service, Prostate cancer (2018), https://www.nhs.uk/conditions/prostate-cancer/symptoms/
- International Agency for Research on Cancer, World Health Organization (2020), https://gco.iarc.fr/tomorrow/graphicisotype?type=1&type_sex=0&mode=population&sex=1&populations=900&cancers=27&age_group=value&apc_male=0&apc_female=0&single_unit=100000&print=0
- Rawla, Prashanth. “Epidemiology of Prostate Cancer.” World journal of oncology 10,2 (2019): 63-89. doi:10.14740/wjon1191
- Farazi, Paraskevi A. “Cancer trends and risk factors in Cyprus.” Ecancermedicalscience vol. 8 389. 24 Jan. 2014, doi:10.3332/ecancer.2014.389
International Agency for Research on Cancer, World Health Organization (2018), https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/196-cyprus-fact-sheets.pdf